- Czytanie wymaga zaangażowania i kontroli płynnych ruchów oczu, aby móc przesłać uporządkowaną informację sekwencyjną do mózgu; ruchy gałek ocznych są czynnością motoryczną.
- Aby pisać, dziecko musi dysponować dobrze wykształconą koordynacją ręka-oko, co również jest funkcją motoryczną.
- Siedzenie bez ruchu i skupianie uwagi wymaga kontroli postawy, równowagi oraz orientacji położenia ciała i dodatkowo udziału korowych ośrodków odpowiedzialnych za utrzymywanie uwagi.
- Niektóre aspekty matematyki wymagają umiejętności przestrzennych i współpracy obu stron kory mózgowej (czyli lewej i prawej półkuli), aby rozwiązywać problemy w sposób sekwencyjny.
- Wiele spośród tych „wyższych” procesów poznawczych jest pod względem neurofizjologicznym zakorzenione w układach odpowiadających za kontrolę posturalną, a odruchy pełnią istotną rolę we wspieraniu i ułatwianiu zachowania stabilności oraz elastyczności w zakresie kontroli posturalnej.
Odruchy pierwotne i posturalne na głównych etapach rozwoju są „oknem” ukazującym strukturalną i funkcjonalną integralność hierarchii mózgowej. Nieprawidłowe odruchy pierwotne i posturalne są traktowane jako diagnostyczne oznaki niedojrzałości w zakresie funkcjonowania OUN, co negatywnie wpływa na optymalne funkcjonowanie na poziomie korowym. Kiedy OUN funkcjonuje sprawnie, kora mózgowa może swobodnie koncentrować się na „wyższych” funkcjach, zajmując się intencją oraz planowaniem motorycznym, a nie drobiazgową mechaniką ruchu. Dzieje się tak, gdyż ruchy dowolne, a w szczególności te związane z dopasowywaniem postawy, są w większości automatyczne i funkcjonują poza świadomością. Utrzymanie postawy i równowagi zachodzi dzięki OUN, który angażuje niższe ośrodki w pniu mózgu, śródmózgowiu, móżdżku i w jądrach podstawy, pełniące podrzędną rolę wobec kory mózgowej.
Natura objawów specyficznych trudności w uczeniu się powoduje, że wykraczają one poza granice diagnostyczne, a różne kategorie diagnostyczne spotykane w przypadku tych zaburzeń łączy współwystępowanie niektórych objawów. Potwierdza się to szczególnie w odniesieniu do wielu objawów dysleksji, rozwojowego zaburzenia koordynacji (DCD), zaburzenia z deficytem uwagi (ADD) oraz niektórych aspektów zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Funkcjonowanie neuromotoryczne jest jednym ze wskaźników dojrzałości funkcjonalnej OUN. Jest ono także powiązane ze funkcjonowaniem układu przedsionkowego, proprioceptywnego i posturalnego, które współtworzą stabilne podłoże dla ośrodków zaangażowanych w funkcjonowanie okoruchowe, a w konsekwencji także w percepcję wzrokową. Osoby z niedojrzałością neuromotoryczną często doświadczają trudności z powiązanymi umiejętnościami takimi jak równowaga, koordynacja czy percepcja wzrokowa, co może wpływać na zachowanie i osiągnięcia szkolne dziecka, a u osób dorosłych przejawiać się w postaci przewlekłego lęku oraz emocjonalnej nadwrażliwości.
Jedną z metod identyfikacji objawów niedojrzałości neuromotorycznej są standardowe testy oceniające obecność niewyhamowanych odruchów pierwotnych oraz rozwój reakcji posturalnych. Obecność bądź brak odruchów pierwotnych na kluczowych etapach rozwoju jest uznanym markerem dojrzałości funkcjonalnej OUN. Odruchy pierwotne pojawiają się w życiu płodowym, są obecne u donoszonego noworodka i ulegają wyhamowaniu w ciągu pierwszych dwunastu miesięcy życia, gdy rozwijają się połączenia z wyższymi ośrodkami korowymi i okolicami czołowymi. W trakcie normalnego rozwoju odruchy pierwotne są również tłumione i podlegają integracji dając początek bardziej dojrzałym wzorcom zachowań, w miarę rozwoju reakcji posturalnych i napięcia mięśniowego. Kształtowanie się i dojrzewanie odruchów posturalnych może trwać do wieku trzy i pół roku. Przez wiele lat zakładano, że odruchy pierwotne nie mogą utrzymywać się w przypadku braku jasno stwierdzonej patologii i dlatego odruchy pierwotne nie stały się obiektem badań u dzieci z mniej poważanym opóźnieniem motorycznym bądź u dzieci prezentujących po prostu objawy trudności w uczeniu się. Jednak niewyhamowanie odruchów pierwotnych w zdrowej populacji zostało potwierdzone i obecnie przybywa badań na ten temat. Do tej pory jest potwierdzenie, że wyższy poziom niewyhamowanych odruchów pierwotnych występuje u dzieci z trudnościami szkolnymi, z zaburzeniami mowy i języka, z autyzmem i z ADHD.
Określenie niedojrzałość neuromotoryczna w rozumieniu INPP opisuje utrzymującą się obecność zbioru odruchów pierwotnych u dziecka powyżej dwunastego miesiąca życia przy braku lub niepełnym wykształceniu się odruchów posturalnych powyżej wieku trzy i pół roku. Niedojrzałość neuromotoryczna wpływa oraz odzwierciedla dojrzałość rozwoju i kontroli postawy, równowagi i umiejętności motorycznych. Twórca metody, psycholog Peter Blythe, w 1975 roku stworzył INPP w Chester, by zbadać, czy ukryte czynniki zaburzeń w rozwoju motorycznym mogą odgrywać jakąkolwiek rolę w powstawaniu specyficznych trudności w uczeniu się lub niektórych zaburzeń lękowych. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku Peter Blythe i David McGlown stworzyli najpierw systemy oceny umożliwiające określenie obszarów zaburzonego funkcjonowania, a później opracowali programy terapii nakierowane na skorygowanie podstawowych zaburzeń. Te metody oceny, obejmujące badanie neuromotorycznego poziomu dziecka oraz uzupełniające je programy interwencji terapeutycznej, są obecnie znane pod nazwą metoda stymulacji i hamowania odruchów INPP. Ponad 40 lat doświadczeń doprowadziło do powstania systemu interwencji, który dopasowywany jest do potrzeb i postępów konkretnego dziecka. Na świecie jest wielu pacjentów, którym terapia INPP przyniosła oczekiwane skutki w postaci zmniejszenia trudności w funkcjonowaniu.
Jeśli jesteś terapeutą i chcesz wiedzieć więcej o tym, jak prowadzić terapię odruchów, zgłoś się na Roczne szkolenie INPP dla terapeutów, które zaczyna się już we wrześniu tego roku.