W momencie narodzin dziecko ma minimalną kontrolę nad ruchami swojego ciała. W pierwszych tygodniach życia odruchy pierwotne pojawiają się jako niezależna od woli dziecka reakcja na pewne bodźce. Stopniowo przekształcają się one w bardziej zaawansowane umiejętności motoryczne. Wczesne odruchy zapewniają swego rodzaju trening dla wielu aspektów późniejszego funkcjonowania. Rozwój mózgu niemowląt w pierwszym roku życia powoduje, że połączenia do wyższych partii mózgu stają się silniejsze, a odruchy pierwotne są stopniowo zastępowane przez bardziej dojrzałe wzorce reakcji - odruchy posturalne. Te odruchy posturalne wspierają kontrolę równowagi, postawy i ruchu w środowisku opartym na oddziaływaniu grawitacji. Ich rozwój znajduje odzwierciedlenie w rosnącej możliwości niemowlęcia do kontrolowania swojego ciała, postawy oraz ruchów dowolnych.

Jeśli odruchy pierwotne nie zostaną wyhamowane, a odruchy posturalne nie wykształcą się do czasu, kiedy dziecko osiągnie wiek szkolny, to mogą one kolidować z rozwojem bardziej złożonych umiejętności.

Odruchy pierwotne, które jeśli pozostają aktywne u dziecka w starszym wieku, mogą mieć wpływ między innymi na:

asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS)

• koordynację ręka-oko – trudności, takie jak zdolność do kontrolowania ramienia i dłoni podczas pisania;
• zdolność przekroczenia pionowej linii środkowej ciała – na przykład praworęczne dziecko może mieć trudność z pisaniem po lewej stronie kartki;
• rozbieżność pomiędzy wypowiedziami ustnymi i pisemnymi;
• rozwój poprzecznych ruchów gałek ocznych – takich jak wodzenie wzrokiem, które jest niezbędne do czytania i pisania;
• kontrolę automatycznego utrzymania równowagi;
• dwustronną (bilateralną) integrację – zróżnicowane i zintegrowane wykorzystanie obu stron ciała;
• rozwój lateralizacji – na przykład skrzyżowaną lub nieustaloną.

symetryczny toniczny odruch szyjny (STOS)

• integrację górnych i dolnych części ciała – na przykład podczas pływania,
• postawę podczas siedzenia – skłonność do pokładania się na biurku,
• stopień rozwinięcia napięcia mięśniowego,
• koordynację ręka-oko,
• umiejętność usiedzenia w jednym miejscu,
• koncentrację uwagi.

odruch Galanta

• umiejętność usiedzenia w jednym miejscu,
• uwagę,
• koordynację,
• postawę,
• moczenie nocne,
• nadwrażliwość sensoryczną w obrębie odcinka lędźwiowego pleców,
• skrzywienie kręgosłupa – skoliozę.

toniczny odruch błędnikowy (TOB)

• problemy posturalne – szczególnie podwyższone lub obniżone napięcie mięśniowe,
• tendencję do chodzenia na palcach,
• równowagę,
• chorobę lokomocyjną,
• trudności w zakresie oceny kierunku i przestrzeni,
• ruchy gałek ocznych – wpływające na czytanie,
• percepcję wzrokową – wpływające na czytanie i pisanie,
• niechęć do aktywności fizycznej – na przykład podczas WF.

odruch Moro

• nadwrażliwość,
• nadreaktywność,
• słabą kontrolę impulsów,
• nieumiejętność ignorowania bodźca – wpływ na koncentrację uwagi, zwiększenie rozpraszalności,
• przeciążenie sensoryczne,
• lęk,
• labilność emocjonalną,
• niedojrzałość emocjonalną i społeczną.

W celu zdobycia głębszej wiedzy na temat tych i innych odruchów zapraszamy na szkolenia roczne dla terapeutów (patrz Szkolenia - Roczne dla terapeutów).